Tabbas, ga cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki, wanda zai karfafa yara su fi sha’awar kimiyya, bisa ga labarin Harvard University da kuka bayar:
Rabuwa da Bakin Ciki Zuwa Farin Ciki mai Gaske: Yadda Labaran Tsoffin Girka Suke Nuna Mana Yadda Kimiyya Ta Shafi Rayuwarmu!
Rannan Laraba, 30 ga Yuli, 2025, wani babban jami’a mai suna Harvard University ya wallafa wani labari mai ban sha’awa mai taken “Daga Bakin Ciki Zuwa ‘Ecstasy’“. Wannan labarin ya nuna mana cewa har labaran tsoffin Girka da aka yi tun kafin haihuwar Annabi Isa (AS) suna da alaƙa da yadda muke jin motsin rai a yau, kuma wannan ya fi bayyana idan muka kalli ta fuskar kimiyya.
Wani farfesa mai suna Michael W. Norris daga Harvard ya yi nazarin yadda waɗannan labaran tsoffin Girka, wanda aka rubuta shekaru dubu da suka wuce, suke nuna mana wasu abubuwa masu ban mamaki game da yadda kwakwalwarmu ke aiki da kuma yadda muke fuskantar motsin rai kamar tsoro, fushi, ko ma farin ciki sosai.
Menene Bakin Ciki (Tragedy) da Farin Ciki (Ecstasy)?
A tsoffin Girka, “Tragedy” ba kawai labarin ba ne mai ban tausayi da bakin ciki ba. Yana nufin irin labarin da ke sa mutum ya yi tunani sosai, ya ji kamar yana cikin wani yanayi na musamman saboda irin yadda abubuwan ke faruwa. Wani lokacin, irin wannan labarin na iya sa mutum ya yi kewai ko kuma ya ji tausayi sosai, haka kuma wasu labaran na iya sa mutum ya ji yana da kuzari sosai, kamar yana cikin yanayi mai dadi da annashuwa.
Yadda Kimiyya Ke Bayyana Hakan:
Bari mu yi tunanin kwakwalwarmu kamar wani kwamfuta mai ƙarfi. Lokacin da muke karatu ko kallon wani abu, kwakwalwarmu tana sarrafa duk waɗannan bayanai. Farfesa Norris ya gano cewa lokacin da muke karanta ko kallon abubuwan da ke sa mu ji wani irin motsin rai mai ƙarfi (ko na bakin ciki ko na farin ciki), kwakwalwarmu tana sakin wani sinadari da ake kira “neurotransmitters”.
Waɗannan “neurotransmitters” kamar man fetur ne da ke sa injin kwakwalwarmu ya yi aiki. Misali, lokacin da muke jin tsoro ko kuma wani abu ya bamu mamaki, kwakwalwarmu na iya sakin sinadarai da ke sa mu ji mun yi carafaa ko kuma mun yi tsalle. Haka kuma, idan muka ji wani abu mai daɗi sosai, ko kuma muka yi wani aiki da ke sa mu ji daɗi, kwakwalwarmu na sakin sinadarai da ke sa mu ji daɗin rayuwa da annashuwa.
Misali daga Tsoffin Girka:
Labaran tsoffin Girka kamar Oedipus Rex ko Antigone suna da irin waɗannan abubuwan da ke sa mutum ya yi tunani sosai kuma ya ji wasu motsin rai masu ƙarfi. Wani lokacin, labarin na iya sa ka ji kamar kai ne jarumin, kuma kana cikin matsin lamba da damuwa. Wannan yanayin na iya sa kwakwalwarmu ta sakin irin sinadarai da ke sa ka ji kamar kana fuskantar wani hali mai matsi.
Amma kuma, lokacin da aka rubuta ko aka yi wasan kwaikwayo na waɗannan labaran, masu kallo da masu karatu na iya jin wani irin “saki” ko kuma “kwanciyar hankali” bayan duk damuwar. Wannan na iya zama kamar yadda kwakwalwarmu ke da ikon sarrafa waɗannan motsin rai da kuma taimaka mana mu ji daɗi bayan mun fuskanci wani abu mai matsi.
Me Ya Sa Wannan Yake Da Muhimmanci Ga Yara Da Dalibai?
Wannan binciken yana da matukar muhimmanci saboda yana nuna mana cewa kimiyya ba wai kawai game da lissafi da gwaje-gwajen da ke cikin dakunan gwaje-gwaje ba ne. Kimiyya tana da alaƙa da duk abin da muke gani, muke ji, kuma muke yi. Har ma da labaran da muke karantawa ko kallo, suna da alaƙa da yadda kwakwalwarmu ke aiki.
Idan kuna sha’awar yadda labaran nan ke sa ku ji wani irin abu, ko kuma yadda ake iya sarrafa motsin rai, to ku sani cewa kuna da sha’awa ta kimiya! Kuna iya koya game da halayyar ɗan Adam (psychology), kimiyyar kwakwalwa (neuroscience), ko ma yadda ake rubuta labaran da ke sa mutane su ji daɗi ko kuma su yi tunani sosai.
Wannan yana nufin cewa, ku yara, duk wani sha’awa da kuke da shi, ko karatu ne, ko kallon fina-finai, ko ma wasa, duk yana da alaƙa da yadda kimiyya ke aiki a jikinmu da kuma kewaye da mu. Kar ku bari jin kunya ta hana ku bincika waɗannan abubuwa. Kowa yana da damar zama masani ta hanyar sha’awar da yake da shi.
Don haka, a gaba idan kuna karanta wani labari mai ban sha’awa ko kuma kuna kallon wani abu da ke sa ku ji daɗi sosai, ku tuna cewa wannan wata dama ce ta fahimtar yadda kwakwalwarku ta musamman ke aiki! Wannan shine al’ajabin kimiyya!
AI ta bayar da labari.
An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:
A 2025-07-30 15:58, Harvard University ya wallafa ‘From tragedy to ‘Ecstasy’’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.