Abin da Lambar Kwakwalwar Ku Ke Faɗi Game da Inda Aka Haife Ku da Yadda Aka Ku Haɗa
A ranar 6 ga Agusta, 2025, jami’ar Harvard ta buga wani labarin da ya yi bayani kan yadda lambar kwakwalwar ku (credit score) za ta iya gaya mana abubuwa da dama game da inda aka haife ku da kuma yadda aka yi rayuwar ku tun kuna yara. Duk da cewa wannan batu na iya yi wa mutane da yawa kamar yadda ba ya da alaƙa da ilimi, amma yana da matuƙar muhimmanci kuma yana taimaka mana mu fahimci duniyar da muke rayuwa a ciki, musamman ga yara da masu tasowa don su ƙaunaci kimiyya.
Menene Lambar Kwakwalwa (Credit Score)?
Kafin mu shiga cikin wannan batu, bari mu fara da fahimtar menene lambar kwakwalwa. A wasu ƙasashe, kamar Amurka, lokacin da mutum ya girma kuma ya fara neman gidajen haya, yin amfani da kuɗi, ko siyan abubuwa da yawa, ana tattara bayanan yadda yake gudanar da kuɗin sa. Wannan tattara bayanan yana taimakawa wasu kamfanoni su ba mutum wannan kuɗin ko kuma su amince masa da wani abu. Bayan haka, ana ba shi wata lambar da ke nuna ko yana da kyau wajen sarrafa kuɗi ko a’a. Wannan lambar ce ake kira lambar kwakwalwa ko credit score.
Yadda Wannan Lambar Ta Shafi Inda Aka Haife Ka
Bisa ga binciken da aka yi a jami’ar Harvard, an gano cewa wurin da aka haife ka da kuma rayuwar da ka yi a lokacin kana karami na da tasiri sosai kan lambar kwakwalwar ka ta daga baya. Ga yadda hakan ke faruwa:
-
Samar da Dama (Access to Opportunities): A wasu wurare, musamman a manyan birane ko wuraren da tattalin arziki ya ci gaba, mutane suna da damar samun ayyuka da yawa waɗanda ke biyan kuɗi mai kyau. Idan iyayenka ko kai kanka ka yi aiki a irin waɗannan wuraren, za ka iya samun kuɗi mai kyau wanda zai taimaka maka ka riƙe kuɗin ka da kyau, ka biya bashin ka akan lokaci, kuma hakan zai taimaka maka samun kyakkyawar lambar kwakwalwa. A gefe guda kuma, idan an haife ka a wurin da ba shi da damar samun irin wannan aikin, ko kuma iyayenka ba su da yawa ga irin wannan dama, za ka iya samun kuɗi kaɗan, wanda hakan zai iya sa ka wahala wajen sarrafa kuɗin ka ko kuma ka sami bashin da ba za ka iya biya ba a lokacin.
-
Samar da Ilimi da Koyarwa (Education and Financial Literacy): Wani binciken ya nuna cewa yara da aka haifa a wuraren da ake ba da kulawa sosai ga ilimi, musamman ilimi kan yadda ake sarrafa kuɗi (financial literacy), suna da damar su koya yadda ake sarrafa kuɗi tun suna ƙanana. Iyaye ko makarantu da ke koya wa yara game da ajiyawa, kasafin kuɗi, da kuma yadda za a yi amfani da kuɗi daidai, suna taimaka wa waɗannan yara su zama masu hazaka a fannin kuɗi idan sun girma. A wuraren da irin wannan koyarwa ba ta samu ba, yara na iya girma ba tare da sanin yadda ake sarrafa kuɗi ba, wanda hakan zai iya tasiri a lambar kwakwalwar su nan gaba.
-
Tsaro da Kawar da Matsaloli (Stability and Reduced Financial Shocks): A wasu wurare, rayuwa na iya zama da kwanciyar hankali, inda ake samun ayyuka da kuma kula da jama’a sosai. Duk da haka, a wasu wuraren, na iya kasancewa da yawa ga hadarurruka ko matsalolin da ba su da iyaka, kamar gibin tattalin arziki da kuma talauci. Idan rayuwarka ta kasance mai kwanciyar hankali kuma ba ka fuskanci matsaloli da yawa na kuɗi ba tun kana karami, zai yi maka sauƙi ka riƙe kuɗin ka da kyau. Amma idan ka kasance cikin yanayi na tashin hankali ko ka fuskanci matsalolin kuɗi da yawa, zai yi maka wahala ka riƙe kuɗin ka sosai, wanda hakan zai iya jawo koma baya a lambar kwakwalwar ka.
Me Ya Sa Wannan Yake Da Muhimmanci Ga Yara?
Wannan binciken na Harvard ba wai kawai ya nuna mana yadda tattalin arziki ke aiki ba ne, har ma ya nuna mana yadda kimiyyar tattalin arziki da kuma yadda ake tattara bayanai (data analysis) ke da amfani sosai wajen fahimtar rayuwa.
- Fahimtar Duniya: Yara da suka koyi game da irin wannan bincike, suna samun damar fahimtar yadda duniya ke tafiya, kuma yadda abubuwa da dama da suke gani a kusa da su (kamar yadda ake gudanar da kuɗi) ke da alaka da manyan yankuna da kuma ilimin kimiyya.
- Ƙarfafa Sha’awar Kimiyya: Lokacin da yara suka ga cewa kimiyya tana da amfani wajen fahimtar rayuwarsu ta yau da kullum, za su fi sha’awar koyon ta. Kimiyya ba wai kawai game da gwaje-gwaje da kwayoyin halitta ko taurari bane, har ma game da fahimtar yadda mutane ke hulɗa da juna da kuma yadda tattalin arziki ke aiki.
- Gano Hanyoyin Ci Gaba: Ta hanyar fahimtar cewa wurin da ka fito na iya tasiri sosai, yara na iya fara tunani kan hanyoyin da za su taimaka wa al’ummarsu ta ci gaba. Wannan na iya ƙarfafa su su zama masu bincike kuma su so su yi karatun da zai kawo canji.
Don haka, koda a matsayin ka na yaro ko dalibi, kada ka yi tunanin cewa karatun kimiyya ko tattalin arziki ba na kai bane. Yana da matuƙar amfani wajen sanin abubuwan da ke faruwa a kusa da kai da kuma yadda za ka iya kawo canji a nan gaba. Binciken da aka yi a Harvard yana nuna mana cewa har yanzu akwai abubuwa da yawa da za mu koya game da yadda rayuwarmu ke gudana, kuma kimiyya ce ke taimaka mana mu fahimci waɗannan abubuwan.
What your credit score says about how, where you were raised
AI ta bayar da labari.
An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:
A 2025-08-06 19:01, Harvard University ya wallafa ‘What your credit score says about how, where you were raised’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.