Me Ya Sa Mata Ke Fuskantar Alzheimer Sau Biyu Kaman Maza? Binciken Harvard Ya Bayyana Sirrin!
Kuna son sanin abubuwan ban al’ajabi da ke faruwa a jikinmu da kuma yadda kimiyya ke taimakawa wajen fahimtarsu? Jeka!
Ku yi la’akari da waɗannan manyan labarai da suka fito daga Jami’ar Harvard ranar 7 ga Yuli, 2025. Sun tattauna wani tambaya mai muhimmanci da ke damun mutane da yawa: “Me ya sa mata suke samun cutar Alzheimer sau biyu kamar maza?” Kamar yadda kuka sani, cutar Alzheimer tana shafar ƙwaƙwalwar mu da kuma iyawar mu ta yin tunani da magana. Kuma abin da ya fi dacewa shi ne, binciken da aka yi ya nuna cewa mata sukan kamu da wannan cuta fiye da maza. Amma me ya sa haka? Bari mu nutse cikin wannan binciken mai ban sha’awa tare da harshen Hausa mai daɗi!
Kafin Mu Ci Gaba: Menene Cutar Alzheimer?
Kafin mu fahimci dalilin da ya sa mata suke fuskantarta fiye da maza, yana da kyau mu san menene cutar Alzheimer. Ka yi tunanin kwakwalwar ka kamar wani katafaren kwamfuta mai dauke da bayanai da yawa. Cutar Alzheimer kamar wani nau’in “warrarren kwata” ce da ke fara taruwa a cikin kwakwalwar, musamman a wuraren da ake adana tunani da kuma yadda muke fahimtar abubuwa. Wadannan “warrarren kwata” suna hana kwakwalwar aiki yadda ya kamata, wanda hakan ke sa mutane su manta abubuwa, su kasa fahimtar abin da ke faruwa, kuma su rasa ikon yin magana ko yin abubuwan da suka saba yi. Wannan yanayi ne mai matukar daci domin yana shafar rayuwar mutum da kuma iyalansa sosai.
Dalilin Da Ya Sa Mata Suke Fuskantar Matsalar Sau Biyu?
Binciken da Harvard suka yi ya bayyana cewa akwai wasu dalilai masu ban sha’awa da ke taimakawa wajen wannan gibin. Ka kula da waɗannan:
-
Mune-mune Da Ke Ci Gaba: Wani abu mai suna “amyloid beta” da “tau proteins” suna taruwa a cikin kwakwalwar mutane da cutar Alzheimer. Ka yi tunanin wadannan proteins kamar duwatsu masu taruwa a kan hanya, wanda hakan ke hana zirga-zirgar abubuwan da kwakwalwar ke bukata. Binciken ya nuna cewa mata suna fuskantar wannan taruwa fiye da maza, duk da cewa ba a san dalilin da ya sa ba tukuna. Kaman yadda wata hanya za ta iya cika da yashi fiye da wata.
-
Tsawon Rayuwa: Duk da cewa abu ne mai kyau mu yi rayuwa mai tsawo, wani lokacin kuma yana iya kawo wasu kalubale. Mata sukan yi rayuwa fiye da maza. Kuma saboda cutar Alzheimer tana da alaka da tsufa, idan mutum ya yi rayuwa mai tsawo, damar da zai kamu da cutar tana kara girma. Tunda mata suna rayuwa fiye da maza, damar da za su fuskanci wannan cutar tana ƙaruwa a tsawon lokaci. Kaman idan ka zauna a waje a lokacin ruwan sama na dogon lokaci, damar da za ka jikace tana ƙaruwa kenan.
-
Hormones (Abubuwan Gudanarwa A Jiki): Jikinmu yana da abubuwa masu mahimmanci da ake kira hormones. Musamman, mata suna da hormone mai suna estrogen. A lokacin da mata ke balaga har zuwa lokacin da suka gama haihuwa, estrogen na iya taimakawa wajen kare kwakwalwa. Amma bayan da suka gama haihuwa (lokacin da ake kira “menopause”), matakin estrogen yana raguwa sosai. Wannan raguwar estrogen na iya rage wannan kariya ga kwakwalwar, wanda hakan ke iya sa su fi dacewa su kamu da cutar Alzheimer. Kaman yadda tsaro ta rage a kan wani wuri idan aka cire masu gadin.
-
Genetics (Abubuwan Gado): Wasu lokuta, iyayenmu na iya baro mana wasu “siffofi” na musamman da ke cikin jininmu da kwakwalwarmu. Wadannan siffofi, da ake kira genes, suna iya shafar yadda kwakwalwarmu ke aiki da kuma yadda take fuskantar cututtuka. Binciken na Harvard yana binciken ko akwai wani abu na musamman a cikin genes na mata da ke sa su fi kamuwa da cutar Alzheimer. Kaman misali, idan iyayenka suna da matsalar gani, damar da kai ma za ka samu matsalar gani tana ƙaruwa.
-
Bambance-bambance A Jikin Maza Da Mata: Jikin maza da mata ba daya bane. Akwai wasu dalilai da basu da alaka da hormones kawai, wanda zai iya shafar yadda kwakwalwar ke aiki ko kuma yadda take amsawa ga cututtuka. Masu binciken na Harvard suna ci gaba da nazarin wadannan bambance-bambance don ganin ko akwai wani abu da zai iya taimaka musu su fahimci yadda cutar Alzheimer ke shafar mata fiye da maza.
Me Ya Sa Wannan Yake Da Muhimmanci Ga Yara Kamarka?
Yara da dalibai, ku sani cewa kimiyya ba kawai karatun littafi bane, a’a, yana taimakawa wajen fahimtar duniyar da ke kewaye da mu da kuma rayukanmu. Duk da cewa cutar Alzheimer tana shafar tsofaffi, fahimtar irin wadannan bincike yanzu yana taimaka mana mu:
- Zama Masu Sani: Ku sani cewa akwai abubuwa da yawa da muke buƙatar koya game da jikinmu da kuma cututtuka. Wannan yana ƙarfafa ku ku yi tambayoyi kuma ku nemi amsoshi.
- Ci Gaba Da Nazari: Duk lokacin da aka yi wani bincike, yana ƙara ƙara iliminmu kuma yana buɗe sabbin hanyoyi don samun magunguna ko kuma hanyoyin rigakafin cututtuka a nan gaba. Wata rana, ku ne za ku iya zama masana kimiyya da za su ci gaba da wadannan binciken masu ban sha’awa!
- Kula Da Lafiyar Mu: Lokacin da muka fahimci cewa wasu abubuwa na iya taimakawa ko kuma su cutar da kwakwalwarmu, zamu iya yin zaɓuɓɓuka masu kyau don kula da lafiyar mu yanzu da kuma nan gaba.
A Karshe:
Binciken da Jami’ar Harvard ta yi yana da matukar muhimmanci wajen fahimtar dalilin da ya sa mata suke fuskantar cutar Alzheimer fiye da maza. Akwai dalilai da dama da suka shafi hormones, tsawon rayuwa, da kuma bambance-bambance na musamman a cikin jikin mata. Duk da cewa binciken har yanzu yana ci gaba, sanin wadannan abubuwa yana da matukar amfani.
Don haka, yara da almajirai, ku ci gaba da sha’awar kimiyya! Tambayi tambayoyi, karanta littafai, kuma ku rike kwakwalwar ku cikin koshin lafiya ta hanyar cin abinci mai gina jiki, yin motsa jiki, da kuma koyon sabbin abubuwa koyaushe. Wata rana, ku ne za ku zama masu amfani da wannan ilimin don taimakawa al’umma!
Why are women twice as likely to develop Alzheimer’s as men?
AI ta bayar da labari.
An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:
A 2025-07-07 20:12, Harvard University ya wallafa ‘Why are women twice as likely to develop Alzheimer’s as men?’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.