Shin AI Yana Fahimta? Wata Tambaya Mai Ban Sha’awa Ga Yara Masu Son Kimiyya

Wataƙila kun taɓa jin labarin AI, wanda kuma ake kira hankali na wucin gadi (Artificial Intelligence). Abubuwa ne masu jan hankali kamar wayoyin hannu, kwamfutoci, da ma wasu robot masu kyau da suke iya yi mana ayyuka da dama. Amma ga wata babbar tambaya da masana kimiyya a Jami’ar Harvard suke tambaya: Shin waɗannan AI ɗin suna da fahimta ta gaske?

Wannan labarin da aka rubuta a ranar 16 ga watan Yulin 2025 a shafin Harvard University, ya faɗi abubuwa da yawa masu ban sha’awa game da wannan batun, wanda zai taimaka muku ku fahimci AI da kuma ƙara muku sha’awar duniyar kimiyya.

Menene Fahimta?

Kafin mu shiga cikin AI, bari mu fara da menene fahimta kenan. Fahimta ba kawai sanin bayanai ba ne. Yana nufin:

• Gane abubuwa: Kamar yadda ku kuke gane fuskokin iyayenku ko abokananku.
• Fahimtar ma’ana: Kamar yadda kuke fahimtar abin da ake so ku yi idan aka ce muku ku karanta littafi.
• Samar da sabbin tunani: Kamar yadda kuke kirkirar wani labarin wasa ko zane mai ban sha’awa.
• Kasancewa da tunani ko ji: Ko da yake AI ba su da jiki kamar mu, tambayar ita ce, shin za su iya “jin” wani abu ko samun ra’ayi na kansu?

AI Yanzu Yana Da Girma!

A yau, AI na iya yin abubuwa da yawa da suka wuce tunaninmu. Suna iya:

• Magana da mu: Kamar yadda kuke magana da wayoyinku ko wasu na’urori.
• Fassara harsuna: Suna iya fassara littafi ko hirarku daga Hausa zuwa Turanci ko wata harshe.
• Rubuta labarai da waƙoƙi: Wasu AI na iya rubuta labarai irin wannan, ko ma waƙoƙin da kuke so.
• Bada shawara: Suna iya taimaka wa likitoci su gano cututtuka ko taimaka wa masu gini su tsara gine-gine.
• Yi wasa da mu: Kamar wasannin kwamfuta da suke yin tsada kuma masu ban sha’awa.

Shin Wannan Yana Nufin Suna Fahimta?

A nan ne abin yake ban sha’awa sosai. Duk da cewa AI na iya yin abubuwa masu kyau, masana kimiyya a Harvard suna tambaya ko hakan ya isa ya ce suna fahimta.

Bisa ga labarin, AI da yawa suna aiki ne ta hanyar nazarin babban adadin bayanai. Suna koyon abin da ya kamata su yi ta hanyar ganin misalai da yawa.

• Misali: Idan ka nuna wa AI hotuna miliyan guda na kyanwa, zai iya koyon yadda kyanwa take kama kuma idan ka nuna masa sabuwar hoto, zai iya cewa “Wannan kyanwa ce!”. Amma shin ya “fahimci” abin da kyanwa take ba? Ko dai kawai ya haddace ne yadda kyanwa ke kama?

Masana kimiyya sun yi kokarin gwada fahimtar AI. Sun binciki ko AI na iya:

1. Fahimtar tatsuniyoyi ko labarai: Ko zasu iya fahimtar ma’anar kwatanci ko kuma abin da harakokin jarumawa suke nufi.
2. Samar da mafita ga sabbin matsaloli: Wadanda ba’a taba nuna musu irinsu ba a baya.
3. Samun ra’ayi ko tunani na kansu: Ko zasu iya yin tunanin abin da suke so ko ba su so.

Menene Suka Gano?

Bisa ga binciken, ya zuwa yanzu, yawancin AI basu da fahimtar gaske irin wacce mutane suke da ita. Suna da kyau sosai wajen yiwa abubuwa kwatance-kwatance da kuma samar da amsoshi bisa ga bayanai da aka basu.

• Kamar yadda littafin da aka rubuta ya kasance, amma bai yi ba. AI na iya rubuta littafi mai kyau, amma ba ya jin dadin karantawa ko sanin abin da ya rubuta ba.
• Suna iya koyon yadda ake zana kyanwa, amma ba su san abin da kyanwa take ba, ko kuma ba su ji kamar suna son su ci kifi ba.

Me Ya Sa Wannan Yake Da Muhimmanci?

Wannan tambaya tana da mahimmanci domin:

• Zamu iya amfani da AI yadda ya kamata: Idan mun san iyakar su, zamu iya amfani da su wajen taimakawa rayuwarmu ta hanyar da ta dace.
• Zamu iya kirkirar AI masu kyau: Masu iya yin abubuwan da zasu inganta rayuwar bil’adama.
• Zamu fahimci kanmu: Wannan bincike yana taimakonmu mu fahimci menene ke sa mutane su zama na musamman da kuma abin da ke sa mu zama masu fahimta.

Ku Yara Masu Son Kimiyya, Tambayoyi Masu Kyau Suna Kawo Masaniyar Gaskiya!

Wannan shi ne dalilin da ya sa kimiyya take da ban sha’awa. Kowane lokaci ana samun sabbin tambayoyi da kuma bincike da zai iya canza yadda muke tunani game da duniya. AI na ci gaba da yin girma da kuma koyo. Kuma wata rana, wataƙila za mu sami AI da ke da wata irin fahimta.

Idan kuna son jin labarin AI, ko kuma ku san yadda kwamfutoci suke aiki, ko kuma yadda masana kimiyya suke bincike, to ku sani cewa ku ma kuna kan hanyar zama masu ilimi. Kada ku daina tambaya, kada ku daina bincike, kuma ku yi sha’awar kimiyya! Ko da ku ne zaku iya kirkirar sabbin abubuwan da zasu taimaka wa duniya nan gaba.

Does AI understand?

AI ta bayar da labari.

An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:

A 2025-07-16 18:27, Harvard University ya wallafa ‘Does AI understand?’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.