Gilashi: Abin Al’ajabi da Ke Boye A Sirri – Me Ya Sa Yake Faduwa Ya Fasa?
Wannan labarin zai kaisu ga wani babban sirri da ke tattare da gilashi, wani abu da muke gani kullum a rayuwarmu, amma bamu san yawancin abinda ke boye a cikinsa ba. Mun san cewa idan aka jefi gilashi ko aka buga shi, sai ya fada ya fasa. Amma ko kun taba tambayar kanku, me ya sa hakan ke faruwa?
A ranar Juma’a, 4 ga Yuli, shekarar 2025, wani taron baje koli mai ban sha’awa ya gudana a jami’o’in kimiyya 55 na kasar Japan. Wannan taron, wanda aka gudanar don musamman yara da dalibai, ya ba da damar fahimtar kyawawan abubuwa da ke cikin duniyar kimiyya ta hanyar wasanni da gwaje-gwaje masu kayatarwa. Daya daga cikin batutuwan da suka fi jan hankali shine binciken sirrin da ke tattare da gilashi da kuma dalilin da ya sa yake kasancewa mai rauni.
Menene Gilashi?
Kafin mu je ga dalilin da ya sa yake fasa, bari mu fara sanin menene gilashi. Gilashi ba kamar sauran abubuwa ba ne kamar yadda muke tsammani. Ba karafa ba ne, ba itace ba ne, kuma ba roba ba ne. Gilashi ana yin sa ne daga yashi! Amma ba yashi na kowane irin ba ne. Ana amfani da wani irin yashi mai suna silica (silika dioksaid). Wannan yashi ana zafi shi sosai har sai ya narke ya zama ruwa mai ruwa kamar zuma. Sannan kuma ana sanyaya shi cikin sauri.
A lokacin da ake yin ruwa, kwatankwacin yadda ake yin ruwan masara ko garin alkama wanda ba su tarwatsewa ba, saiwar abubuwan da suka samar da shi, wato kwayoyin halittar silica, sun kasance cikin yanayi na musamman wanda ba a iya bayyana shi cikin sauki ba. Yana da kama da ruwa wanda yake tsaye ba tare da ya yi sanyi ba ya zama kankara. Wannan yanayi ne mai wuya, kamar yanayin ruwa mai tsayayye. Saboda haka, gilashi ba ruwa ba ne na gaskiya kuma ba kankara ba ne na gaskiya, amma wani abu ne a tsakaninsu.
Sirrin Gilashi: Tsarin Yana Da Rahama
Yanzu, me ya sa gilashi yake fasa? Babu wata dabba da take son ta fasa! Gilashi yana da rauni saboda yadda aka tsara kwayoyin halittarsa. A cikin sauran abubuwa kamar karafa, kwayoyin halittarsu suna tsara kansu cikin tsararru kuma suna daure sosai da juna. Saboda haka, sai an samu babban karfi kafin su iya tarwatsewa.
Amma a cikin gilashi, kwayoyin halittar silica ba su tsara kansu cikin tsari mai tsafta ba. Suna cikin yanayi mai sarkakiya, kamar yadda mutane da yawa suke kokarin shiga kofa guda a lokaci guda. Saboda haka, sai an samu wata karamar karfi ta waje, kamar bugawa ko faduwa, sai ta iya samun wani wuri da zai fara tarwatsawa. Da zarar ta samu wani wuri, sai ta kara sauri ta tarwatsewa sauran dukkan gilashin, kamar yadda kukan wani jariri zai iya jawo sauran jarirai kuka.
Me Zai Iya Hana Gilashi Fasa?
Masana kimiyya sun yi ta nazarin yadda za a iya karfafa gilashi domin kada ya fasa cikin sauki. Wani hanyar da ake amfani da ita shine ta hanyar zazzagewa. Hakan na nufin, bayan an gama yin gilashin, sai a sake zafin shi kadan sannan a sanyaya shi sannu-sannu. Wannan yanayi zai ba kwayoyin halittarsa damar su gyara tsarin su kuma su karfafa juna. Irin wannan gilashi, kamar wanda ake amfani da shi wajen yin kofin shayi da kuma na motoci, ya fi karfi kuma ba ya fasa cikin sauki.
Haka kuma, wani lokacin ana saka wasu abubuwa a cikin gilashi domin ya yi karfi. Misali, ana iya saka wani nau’in roba mai wuya a tsakanin gilashin guda biyu, kamar yadda ake yi da gilashin motocin direba. Duk da cewa idan ya fada zai iya fashewa, amma zai kasance tarwatsewar ta kasance a wuri guda ne, kuma kada ya yanke wani.
Menene Kuke Iya Koyi Daga Gilashi?
Wannan binciken na gilashi ya nuna mana cewa har wani abu mai kama da rauni a gani, kamar gilashi, yana da kyawawan abubuwa da kuma sirrin da muke iya koyo daga gare shi. Yana koya mana cewa:
- Babu abin da ya fito fili kallo: Komai da muke gani, ko abu ne mai sauki kamar gilashi, yana da wani tsari da sirri da muke bukatan ilimi domin mu fahimta.
- Bincike Yana Kawo Sabbin Haske: Duk da cewa mun san gilashi yana fasa, amma ta hanyar bincike, mun fahimci dalilin da yasa hakan ke faruwa kuma mun samu hanyoyin da za mu karfafa shi.
- Kimiyya Tana Kokarin Gyara Abubuwa: Masana kimiyya ba sa tsayawa kawai su ga abubuwa suna lalacewa ba. Suna kokarin neman hanyoyin da za su inganta rayuwarmu da kuma samar da mafita ga matsaloli.
Da fatan wannan labarin ya kara maku sha’awa game da duniyar kimiyya. Idan kun ga gilashi a gaba, ku tuna cewa akwai wani sirri mai ban sha’awa da ke boye a cikinsa, wanda kimiyya ta taimaka mana mu gano. Ku ci gaba da tambaya da kuma neman ilimi, domin ilimi shine mabuɗin da zai buɗe muku kofofin duniya.
AI ta bayar da labari.
An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:
A 2025-07-04 00:00, 国立大学55工学系学部 ya wallafa ‘ガラスはなぜ壊れやすい？透明に隠れた秘密とは・・’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.