Yadda Muke Gudanar da Hukunci Kan ‘Yan Sani Na Kwakwalwa (AI): Shirin Binciken MIT,Massachusetts Institute of Technology

by

Yadda Muke Gudanar da Hukunci Kan ‘Yan Sani Na Kwakwalwa (AI): Shirin Binciken MIT

A ranar 10 ga watan Yunin 2025, jami’ar Massachusetts Institute of Technology (MIT) ta wallafa wani sabon bincike mai suna ‘How we really judge AI’. Wannan binciken ya yi magana ne kan yadda mutane suke fahimta da kuma bayar da hukunci kan duk wani tsarin kwamfuta da aka koya masa yin abubuwa kamar mutum, wato ‘yan sani na kwakwalwa ko kuma (AI). Binciken ya nuna cewa ba mu kasance muna bin ka’idoji guda daya ba lokacin da muke tantancewa ko kuma mu yi tunanin cewa AI yana da kyau ko mara kyau. Yana da mahimmanci mu fahimci wannan domin mu san yadda za mu yi mu’amala da waɗannan sabbin fasahohi yadda ya kamata, musamman ku yara da ƴan makaranta da za su zo nan gaba.

Me Ya Sa Wannan Binciken Yake Da Muhimmanci?

A yanzu haka, mun ga waɗannan ‘yan sani na kwakwalwa a ko’ina. Suna taimaka mana wajen rubuta wasiƙu, yin zane-zane, samar da kiɗa, har ma da taimaka wa likitoci wajen gano cututtuka. Amma idan muka ga AI ya yi kuskure, me yasa muke nuna damuwa fiye da lokacin da mutum ya yi kuskure? Ko kuma me ya sa muke godewa AI idan ya taimaka mana sosai, amma kuma muke nuna shakku idan yazo ga wasu abubuwa? Wannan binciken na MIT yana kokarin binciko waɗannan tambayoyi.

Yadda Binciken Ya Kasance

Masu binciken a MIT sun yi nazarin yadda mutane daban-daban suka yi hukunci kan ayyukan AI da yawa. Sun ga cewa akwai hanyoyi guda biyu da muke amfani da su wajen tantance AI:

  1. Hukunci Na Gaskiya (Performance-based judgment): Wannan yana nufin yadda muke duba ko AI ya yi aikin da ya kamata, ko ya cimma manufarsa. Misali, idan AI ya taimaka wajen samar da sabon magani, ko kuma ya taimaka wa robot yayi tafiya cikin sauki, muna ganin shi a matsayin mai kyau. Idan yayi kuskure, ko kuma ya kasa cimma burinsa, sai mu ce bai yi ba.

  2. Hukunci Na Babban Ra’ayi/Halaye (Characteristic-based judgment): Wannan kuwa ya shafi yadda muke tunanin AI a matsayin wani abu mai rai ko kuma yana da irin halayenmu. Misali, idan muna tunanin AI yana iya jin tausayi, ko kuma yana iya yi mana wani abu na mugunta, to sai mu yi masa hukunci bisa ga waɗannan tunanin, ko da kuwa ba haka yake ba a zahiri. Hakan zai iya sa mu yi wa AI hukunci daban idan muka yi tunanin yana da hankali kamar mutum, idan kuma muka yi tunanin shi kawai wani na’ura ne.

Abubuwan Da Binciken Ya Nuna

Binciken ya gano cewa sau da yawa, mutane suna yin hukunci kan AI ta hanyar duba halayensa ko kuma yadda suke tunanin AI yana kama da mutum, fiye da yadda yake yi a zahiri.

  • Kasancewar Hankali: Idan muka yi tunanin AI yana da hankali sosai, ko kuma yana da damar yin tasiri a rayuwarmu, sai mu fara tunanin ko yana da irin halayen da ya kamata mu gani a wani wanda ke da hankali. Wannan yana iya sa mu buƙaci AI ya kasance mai gaskiya da kuma adalci, kamar yadda muke tsammani daga mutane.
  • Samar da Abubuwa: Idan AI ya samar da wani abu mai ban mamaki, kamar zane mai kyau ko kuma labari mai ban sha’awa, sai mu fara yi masa hukunci a matsayin wani mai kirkira. Wannan na iya sa mu manta cewa kwamfuta ce kawai ta yi amfani da bayanai da aka koya mata.
  • Kuskure: Idan AI ya yi kuskure, musamman idan muka yi tunanin yana da irin damar yin tunani kamar mutum, sai mu raina shi sosai. Muka ce, “Ya kamata da hankalinsa ya yi wannan”, amma kwamfutoci ba sa tunani irin namu.

Yadda Wannan Zai Taimaka Maka A Kimiyya

Ku yara da ƴan makaranta, wannan binciken yana buɗe mana ido kan yadda muke mu’amala da sababbin fasahohi. Yana da muhimmanci ku fahimci cewa:

  • AI Ba Mutum Ba Ne: Duk da cewa AI na iya yin abubuwa da yawa kamar mutum, amma bai san yadda mutane ke ji ko kuma ba shi da motsin rai. Duk abin da yake yi, kwamfuta ce da aka koya masa ta hanyar bayanan da aka ba shi.
  • Fahimtar Yadda AI Ke Aiki: Duk lokacin da kuka ga AI yana yin wani abu, ku tambayi kanku: “Yaya aka koya masa yin wannan?” Ko kuma, “Menene ya sa ya yanke wannan shawara?” Yin wannan zai taimaka muku ku zama masu kirkira kuma ku sami damar yin amfani da AI yadda ya kamata.
  • Kada Ku Yardawa Komai: Ko da AI ya ba ku wani amsa, yana da kyau ku bincika ko abin gaskiya ne. Kar ku yi imani da komai da AI ya faɗa, kamar yadda ba za ku yarda da duk abin da kowa ya faɗa ba.
  • Ku Zama Masu Bincike: Duk lokacin da kuka ga wani sabon abu, ku yi sha’awa ku gano yadda yake aiki. Wannan shine farkon zama masanin kimiyya.

Bisa Ga Haka

Binciken na MIT yana gaya mana cewa, lokacin da muke tantancewa ko kuma mu yi hukunci kan ‘yan sani na kwakwalwa (AI), muna amfani da hanyoyi daban-daban waɗanda ba koyaushe suke da alaƙa da yadda AI ke aiki a zahiri ba, har ma da yadda muke ganin sa a matsayin wani abu da ke da irin halayenmu.

Ku yara da masu karatunmu, ku yi sha’awa da wannan sabuwar kimiyya. Ku nemi karin bayani, ku tambayi malamanku, ku gwada sababbin abubuwa. AI na nan gaba, kuma ku ne za ku zama masu gina shi da kuma masu amfani da shi. Ku sani, kimiyya na kawo cigaba, kuma ita ce zata taimaka mana mu gina duniyar da ta fi kyau.

How we really judge AI


AI ta bayar da labari.

An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:

A 2025-06-10 15:30, Massachusetts Institute of Technology ya wallafa ‘How we really judge AI’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.

Post Views: 2

Leave a Comment