Kowa Yana Da Hankali, Har Da Kwakwalwar Kwamfuta Mai Girma: Yadda Muke Koyi Daga Kuskuren Kwakwalwar Kwamfuta
Akwai wani labari mai ban sha’awa da aka samu daga Jami’ar Fasaha ta Massachusetts (MIT) wanda ya fito a ranar 17 ga Yuni, 2025. Labarin ya ba mu labarin yadda muka fahimci abin da ake kira “bias” a cikin kwakwalwar kwamfuta masu girma da kuma yadda muke koyo daga gare su.
Menene “Bias” A Kwakwalwar Kwamfuta?
Ka yi tunanin kwakwalwar kwamfuta mai girma kamar babbar ɗakin karatu. Wannan ɗakin karatu yana da littattafai da yawa da yawa, kuma duk waɗannan littattafai sun bayar da ilimi ga kwakwalwar kwamfuta. Amma, kamar yadda wasu littattafai a rayuwa sukan nuna ra’ayoyi ko tunani iri ɗaya, haka kwakwalwar kwamfuta ma tana iya samun irin wannan abu, wanda ake kira “bias.”
“Bias” yana nufin cewa kwakwalwar kwamfuta tana iya bayar da amsoshi ko bayani ta hanyar da ba ta dace ba, ko kuma ta hanyar da ta fi son wani abu akan wani. Misali, idan aka yi nazari akan littattafai da yawa da suka fi bayar da labarin wasu sana’o’i ga maza da kuma wasu ga mata, kwakwalwar kwamfuta za ta iya koya cewa wannan shi ne abin da ya dace, har ma idan ba haka ba a zahirin rayuwa.
Yaya Muke Fahimtar Bias A Kwakwalwar Kwamfuta?
Masana kimiyya a MIT suna nazari sosai don gano inda wannan “bias” yake faruwa. Suna kallon yadda kwakwalwar kwamfuta ke koyo daga bayanai, kuma suna ganin ko akwai wani abu da ke sa ta yi tunani ta hanya mara kyau.
Ka yi tunanin kana koya wa wani yaro wani abu. Idan kana nuna masa hotuna da yawa inda mutanen da ke aiki a matsayin likitoci duk maza ne, sai yaron ya yi tunanin cewa likitoci mata ne ba sa wanzuwa ko kuma ba su da yawa. Haka ma kwakwalwar kwamfuta take koyo. Idan bayanan da aka ba ta sun nuna irin wannan tunani, za ta iya koya shi.
Me Ya Sa Yana Da Muhimmanci Mu Fahimci Bias?
Yana da matukar muhimmanci mu fahimci wannan “bias” saboda kwakwalwar kwamfuta tana amfani da iliminta don taimaka mana a rayuwa. Suna taimaka mana rubuta wasiƙu, amsa tambayoyi, har ma su taimaka wa likitoci su gano cututtuka. Idan kwakwalwar kwamfuta tana da “bias,” to amsoshin da take bayarwa ko ayyukan da take yi za su iya zama marasa adalci ko kuma ba su dace ba ga kowa.
Misali, idan kwakwalwar kwamfuta ta fi ba da shawara ga mutanen da ke magana da wani yare, to masu magana da wasu yaruka za su iya jin an yi masu rashin adalci.
Muna Koyo Daga Kuskuren Kwakwalwar Kwamfuta!
Amma ga labarin mai dadi: masana kimiyya a MIT ba kawai suna gano “bias” ba ne, har ma suna neman hanyoyin da za su gyara shi. Suna koyo daga kuskuren kwakwalwar kwamfuta don sa ta zama mafi adalci da kuma samar da amsoshi masu amfani ga kowa.
Kamar yadda kake koyo daga kuskurenka lokacin da kake wasa ko karatu, haka ma masana kimiyya suke koyo daga yadda kwakwalwar kwamfuta ke samun “bias.” Wannan yana nufin cewa za mu iya taimakawa kwakwalwar kwamfuta ta zama mafi kyau kuma ta taimaka wa kowa da kowa.
Don haka, Yaya Wannan Zai Sauya Duniyar Kimiyya?
Wannan binciken yana buɗe sabbin hanyoyi don fahimtar yadda kwamfutoci ke aiki da kuma yadda za mu iya sa su zama masu fa’ida ga kowa. Yana nuna cewa kimiyya ba kawai game da gano sabbin abubuwa ba ne, har ma game da yin amfani da ilimin da muka samu don inganta rayuwar mutane.
Idan kuna son ku ga duniyar ta zama mafi kyau, kuma kuna sha’awar yadda kwamfutoci ke aiki da kuma yadda za mu iya gyara kurakurai, to kimiyya na iya zama hanya mai ban sha’awa a gare ku! Kuna da damar zama wani wanda zai taimaka wajen gina irin wadannan kwakwalwar kwamfuta masu hikima da adalci a nan gaba. Saboda kowa na da hankali, har da kwakwalwar kwamfuta mai girma – kuma muna da damar koyar da ita yadda ta dace!
Unpacking the bias of large language models
AI ta bayar da labari.
An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:
A 2025-06-17 20:00, Massachusetts Institute of Technology ya wallafa ‘Unpacking the bias of large language models’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.