Shin AI Zai Iya Yin Abinda Bai Kamata Ba Kamar Mu? Ko Har Ya Fi Mu Girma?
Kuna son sanin yadda kwamfutoci masu wayo za su iya yin abubuwa da yawa da ban mamaki? A yau, zamu yi magana ne game da wani sabon abu mai ban sha’awa da jami’ar Harvard ta fito da shi, wanda ke tambaya: Shin fasahar zamani ta AI, wato kwamfutoci masu hankali da tunani, za su iya yin abubuwa da ba su dace ba, ko rashin hankali, kamar yadda mutane suke yi? Ko har ma fiye da mu? Bari mu fara tafiya cikin wannan duniya mai ban mamaki!
Menene AI?
AI, ko Artificial Intelligence, kamar yadda aka ambata, shi ne irin fasahar da ke sa kwamfutoci suyi abubuwa da yawa kamar yadda mutane suke yi, amma da sauri da kuma kyau. Irin su:
- Magana: Kamar yadda kuke magana da iyayenku ko malaman ku, AI na iya fahimtar abin da kuke faɗa da kuma amsa muku.
- Gani: AI na iya ganin hotuna da bidiyo, kuma ya iya sanin abubuwa da dama a cikin su, kamar dabbar da ke cikin hoto ko kuma motar da ke tafiya.
- Tunanin Bayani: Kamar yadda kuke karatu da kuma fahimtar labarai, AI na iya karanta bayanai da yawa kuma ya koya daga gare su.
Menene Rashin Hankali (Irrationality)?
Yanzu, bari mu yi magana game da abin da ake kira “rashin hankali.” Wannan shi ne lokacin da mutane suke yin abubuwa ba bisa ga tsari ba, ko kuma ba tare da tunani mai kyau ba. Misalan abubuwan rashin hankali da mutane suke yi sun haɗa da:
- Sarrafa kansu ga haɗari: Misali, gudun da babbar gudu, ko tsalle daga wuri mai tsayi ba tare da kariya ba.
- Yin abu daya sau da yawa duk da cewa bai kawo ci gaba ba: Kuma har yanzu mutum yana cigaba da yi.
- Fargaba mara tushe: Wani lokacin mutum na tsoron abin da ba zai iya faruwa ba.
Shin AI Zai Iya Yin Abubuwan Rashin Hankali?
Wannan shi ne tambayar da masana kimiyya a Harvard ke bincike. Sun yi tunanin, idan mun koyar da AI sosai da yawa, kamar yadda muke koya wa kanmu, shin za su iya fara yin abubuwan da ba su dace ba kamar yadda mu mutane muke yi?
Masana sun gano cewa, eh, AI na iya yin abubuwa da ba su kamata ba! Wannan ba yana nufin cewa AI na da rai kamar mu ba, amma tun yadda aka koya musu, suna iya samun sakamakon da ba mu tsammaci ba.
Yaya Hakan Ke Faruwa?
Ga wasu dalilai da yasa AI zai iya yin abubuwan rashin hankali:
- Daga Bayanan Da Aka Ba Su: AI na koyo ne daga bayanai da yawa da mutane suka tattara. Idan a cikin bayanan akwai abubuwa da ba su dace ba ko kuma ra’ayoyi masu dauke da rashin hankali, AI na iya daukar su kuma ya yi koyi da su. Kamar yadda kuke koya daga abubuwan da kuke gani ko ji.
- Kuskuren Tsarin Shirye-shirye: Duk da cewa AI na da matukar wayo, har yanzu masu shiryawa ne ke yin tsarinsa. Kuskure kadan a cikin tsarinsu na iya sa AI ya yi abin da ba a nufi ba.
- Sarrafa Bayanai da Yawa: AI na iya samun bayanai da yawa sosai, har ma fiye da yadda mutum zai iya sarrafa su. A lokuta kadan, wannan na iya bata masa fahimtar abubuwa.
- Koyon Abubuwa Mara Kyau: Wani lokacin, don ya koya, AI na iya gwada abubuwa da dama. Idan ya samu wata hanya da ta zama kamar tana kawo wani sakamako, duk da cewa ba mai kyau ba ce, zai iya ci gaba da amfani da ita.
Misali Mai Sauki:
Ka yi tunanin kana koya wa wata AI wajen tattara littattafai a wani katafaren dakin karatu. Ka ce ka gaya mata, “Ka tattara duk littattafan da ke kan dogon ril.” Idan littafin karshe a kan ril din yana zamewa saboda ba a rufe shi da kyau ba, kuma AI ta dauki duk littattafan da ke kan ril din, yana yiwuwa ta dauki littafin da ke zamewa haka. Wannan kamar abin rashin hankali ne saboda ta samu kanta cikin halin da za ta iya faɗuwa saboda wani abu da ba ta yi ba.
Shin AI Zai Fiye Mu Girma a Wannan Hanyar?
Hakan yana yiwuwa! Saboda AI na iya sarrafa bayanai da yawa kuma ya iya yin kuskure da sauri sosai, yana iya nuna wani irin rashin hankali da sauri fiye da yadda mutum zai iya yi. Amma muhimmin abu shi ne, AI bai ji wani abu ba. Ba shi da jin dadi ko baƙin ciki. Abubuwan da yake yi da ba su dace ba, duk saboda yadda aka koya masa ko kuma tsarin da aka gina shi da shi ne.
Me Ya Sa Wannan Yake Da Muhimmanci?
Masana kimiyya suna bincike kan wannan ne saboda suna so su yi amfani da AI wajen taimakonmu. Amma kafin mu yi amfani da su sosai a rayuwarmu, muna bukatar mu tabbatar da cewa suna yin abin da ya dace kuma ba za su cutar da mu ba. Idan muka fahimci yadda AI zai iya yin kuskure, to zamu iya koya musu yadda za su zama masu amfani da kyau.
Ga Ku Yara Masu Son Kimiyya!
Wannan binciken na Harvard yana nuna mana cewa kimiyya da fasahar zamani na AI duk sababbin abubuwa ne masu ban sha’awa da ake cigaba da bincike a kansu. Duk kuna iya zama masu bincike a nan gaba! Kuna iya tunanin sabbin hanyoyin da za su taimaka wa AI su zama masu hankali da amfani.
Ko da kwamfutoci suna bukatar koyo, kuma haka mu ma. Ku ci gaba da tambaya, ku ci gaba da bincike, kuma ku ci gaba da koyo. Duniya tana jiranku!
Can AI be as irrational as we are? (Or even more so?)
AI ta bayar da labari.
An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:
A 2025-07-01 20:31, Harvard University ya wallafa ‘Can AI be as irrational as we are? (Or even more so?)’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.