Haƙoran Jirgin Sama: Yadda Masana Kimiyya Ke Binciken Tarihin Duniyarmu,Harvard University

Haƙoran Jirgin Sama: Yadda Masana Kimiyya Ke Binciken Tarihin Duniyarmu

Wannan labarin ya fito ne daga Jami’ar Harvard a ranar 9 ga Yuli, 2025. Sunan labarin shi ne ‘Long in the tooth,’ wanda a zahirance ke nufin abu ne mai dadewa ko kuma wani abu da ya fara tsoho. Amma a nan, masana kimiyya ba su maganar haƙoran mutane ba ne, sai ma maganar haƙoran jirgin sama! Kuma wannan yana da alaƙa da koya game da tarihin duniya tamu mai girma. Bari mu kalli yadda haka yake faruwa kuma me yasa yake da ban sha’awa.

Me Ya Sa Haƙoran Jirgin Sama Ke Da Mahimmanci?

Tunanin jirgin sama yana iya zama kamar wani abu ne na zamani sosai, amma da gaske, wannan binciken ya samo asali ne daga wani tsohon wuri da kuma wani abu da aka fi sani da ‘fossils’ ko ‘kayan tarihi na tsohon rai’. Duk da cewa ba mu ga yawancin jiragen sama a wuraren da ake samun fossils ba, akwai wasu abubuwa da ke taimakawa wajen fahimtar yadda jiragen sama suka fara aiki.

Kamar yadda kanmu muke da hakori mai girma da kuma kananan hakorai masu yawa, haka nan ma wasu jiragen sama, musamman wadanda suke tashi, suna da sassa da yawa da suka yi kama da hakora. Masu binciken kimiyya daga Jami’ar Harvard suna amfani da wani sabon fasaha mai ban mamaki don kallon wadannan sassa na jiragen sama, har ma su gano abubuwa da yawa game da su.

Abin Da Masana Kimiyya Ke Kallo:

Masana kimiyya a wannan binciken suna mai da hankali ne kan wani nau’in jirgin sama da ake kira ‘insects’ ko ‘kwari’. Wannan kwarin yana da ban sha’awa saboda ya rayu shekaru miliyoyin shekaru da suka wuce, tun kafin ma dabbobi masu shayarwa su fara zagayawa a duniya.

Ta hanyar kallon kwari ta hanyar amfani da wani irin musanniyar na’ura mai daukar hoto, wato ‘microscope’, sukan ga abubuwa da yawa kamar:

• Girman da siffar kwari: Haka nan sukan ga sassan jikin su, kamar kafafuwan su da fikafikan su.
• Abin da ya yi musu kama da hakora: Wasu kwari suna da wani abu a bakin su ko kuma a kan kai su wanda yake kama da hakora, kuma masana kimiyya suna nazarin wadannan abubuwa ne don sanin abin da suke ci ko kuma yadda suke kare kansu.
• Yadda kwari suka yi rayuwa: Duk da cewa ba su ga kwari da ransa ba, amma ta hanyar kallon wadannan tsofaffin abubuwa, sai su iya tunanin yadda kwari suka yi rayuwa a lokacin, da kuma irin muhallin da suke ciki.

Me Yasa Wannan Binciken Yake Da Amfani Ga Yara?

Wannan binciken na ‘Long in the tooth’ yana nuna cewa kimiyya tana da ban sha’awa kuma tana iya taimakonmu mu fahimci duniya da kuma rayuwar da ta kasance kafin mu ma mu zo duniya. Ga abubuwan da ya kamata ku koya daga wannan:

1. Kimiyya Ba Ta Da Karfinsu Ba Ce: Kila kuna tunanin kimiyya na game da abubuwa ne kawai masu tashi sama ko kuma gwajin da ake yi a laburare, amma wannan binciken ya nuna cewa har kallon wani tsohon kwarin da ya mutu shekaru miliyoyin shekaru da suka wuce ma kimiyya ce.
2. Kowa Zai Iya Zama Masanin Kimiyya: Kila ka fara tunanin cewa dole ne ka zama mai ilimi sosai kafin ka yi nazarin kimiyya, amma wannan ba gaskiya ba ne. Duk wanda ke da sha’awa da kuma mai son tambaya zai iya zama masanin kimiyya. Kuna iya fara nazarin kwarin da ke kusa da ku a gidanku ko a lambu.
3. Bincike Yana Bukatar Kiyayewa: Wannan binciken ya nuna cewa masana kimiyya suna yin aiki tare da kula da abubuwan da suka wuce don su fahimci abubuwan da suke faruwa a yanzu. Irin wannan kiyayewa yana taimakonmu mu fahimci yadda rayuwa ta koma daga baya zuwa yanzu.
4. Fasaha Yana Kawo Sabon Bincike: Amfani da wata irin musanniyar na’ura mai daukar hoto (microscope) ya ba masana kimiyya damar ganin abubuwa da yawa game da kwari wanda ba za su iya gani da ido kawai ba. Wannan yana nuna cewa sabbin fasahohi suna taimakonmu mu kara koya game da duniya.

Idan kuna sha’awar sanin tarihin duniya, ko kuma kuna son fahimtar rayuwar da ta kasance kafin mu, to lallai ne ku shiga duniyar kimiyya. Kalli kwarin da ke wajen ku, ko kuma ku nemi littafai da yawa game da dabbobin da suka wuce. Kuna iya samun abubuwan ban mamaki da yawa da za ku koya, kamar yadda wadannan masana kimiyya daga Jami’ar Harvard suka yi ta hanyar kallon “haƙoran” jiragen sama.

Long in the tooth

AI ta bayar da labari.

An yi amfani da tambayar da ke ƙasa don samar da amsa daga Google Gemini:

A 2025-07-09 15:00, Harvard University ya wallafa ‘Long in the tooth’. Da fatan za a rubuta cikakken labari mai dauke da karin bayani cikin sauki wanda yara da ɗalibai za su iya fahimta, don ƙarfafa yara su fi sha’awar kimiyya. Da fatan za a samar da labarin a Hausa kawai.